Dzisiejsze III Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Prusa w Sosnowcu, jako samodzielna polska szkoła średnia, ma historię sięgającą 1 września 1915 r. Po opuszczeniu Zagłębia przez wojska carskie, nowe władze niemieckie powiadomiły dyrekcję Sosnowieckiej Szkoły Realnej o konieczności oddania budynku szkoły na rzecz administracji okupacyjnej. W tej sytuacji, działające w mieście społeczne Towarzystwo Szkół Średnich zdecydowało się utworzyć nową ośmioklasową szkołę o nazwie Wyższa Szkoła Realna, która miała przejąć większość uczniów Sosnowieckiej Szkoły Realnej. Swoją tymczasową siedzibę znalazła ona na terenie Sielca, zajmując połowę niewielkiego budynku szkoły powszechnej, niedaleko kopalni „Hrabia Renard” przy ul. Szkolnej 5. Nasza szkoła wywodzi się więc bezpośrednio z założonej przez przemysłowca Henryka Dietla 29 października 1894 r. Sosnowieckiej Szkoły Realnej (Sosnowieckoje Realnoje Ucziliszcze), pierwszej szkoły średniej w Zagłębiu Dąbrowskim. Początkowo szkoła ta mieściła się w budynku fabrycznym, od 1898 r. przeniosła się do nowego okazałego gmachu, który zbudowano w stylu włoskiego renesansu na niewielkim pagórku na terenie posesji Dietla (róg obecnej ul. Żeromskiego i ul. Związkowej).
Organizatorem i pierwszym dyrektorem Wyższej Szkoły Realnej na Sielcu był Bolesław Tołłoczko (1915-1918), pochodzący z Litwy wychowanek politechniki lwowskiej i wiedeńskiej, specjalista w dziedzinie budowy kotłów przemysłowych, późniejszy profesor Politechniki Warszawskiej. Współorganizatorem szkoły był Mieczysław Cimoszko, również inżynier z Fabryki Kotłów „Fitzner & Gamper”. Nadzór nad Wyższą Szkołą Realną sprawowała Rada Opiekuńcza, która 6 grudnia 1915 r. otrzymała od władz koncesję nr 1121 na prowadzenie szkoły. W koncesji wyraźnie stwierdzono, że: Powołana szkoła jest dalszym ciągiem dawniejszej, rządowej, rosyjskiej szkoły realnej, a tym samym przez usunięcie jej z poprzedniego gmachu szkolnego nie straciła swych praw nie tylko do majątku szkolnego, ale również do wszelkich prerogatyw i przywilejów, należących się szkołom rządowym. W uznaniu tego prawa zostały szkole oddane bogate zbiory pomocy naukowych, a budynek będzie jej oddany po wyszukaniu innego, odpowiedniego pomieszczenia dla władz. W świetle tego dokumentu Wyższa Szkoła Realna na Sielcu stała się formalnie jedyną spadkobierczynią i kontynuatorką tradycji dawnej szkoły Henryka Dietla.
Jesienią 1915 r. Wyższa Szkoła Realna miała 266 uczniów. Pierwszych 13 absolwentów, m. in. znany potem okulista Tadeusz Sokołowski, opuściło mury szkoły latem 1918 r. Uczniowie zdawali maturę pisemną razem z uczniami Gimnazjum im. Stanisława Staszica w dużej sali Domu Związków Zawodowych na Pogoni.
Pierwszym dyrektorem w niepodległej Polsce był krótko Gabriel Tołwiński (1918-1919), nauczyciel z Warszawy. Właściwym twórcą „Prusa” i dyrektorem, który nadał szkole charakter humanistyczny, był Stanisław Trzciński (1919-1932), absolwent polonistyki i filologii klasycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, zwolennik legendarnej już dziś dyscypliny. W wolnej Polsce nazwę szkoły zmieniono w 1920 r. na I Ośmioklasowe Gimnazjum Męskie Filologiczne, które działało w budynku przy ul. Dęblińskiej..
Rok 1922 jest punktem zwrotnym w dziejach szkoły: zostaje ona upaństwowiona, otrzymuje imię Bolesława Prusa i przenosi się do własnego, zakupionego ze składek rodziców budynku przy ulicy Orlej 13. Jako I Państwowe Gimnazjum Męskie im. Bolesława Prusa typu humanistycznego działa na Pogoni przez piętnaście lat. Była to druga w Sosnowcu państwowa szkoła średnia. Zmiana właściciela dała szkole stabilizację finansową i pozwoliła na obniżenie tzw. czesnego, dzięki czemu wzrósł odsetek młodzieży z biedniejszych rodzin. Gimnazjum miało najwięcej w Sosnowcu uczniów pochodzenia robotniczego – w latach trzydziestych XX w. stanowili 25%. Liczba wszystkich uczniów zmniejszyła się z 375 w roku szkolnym 1920/1921 do około 250-260 w budynku przy ul. Orlej, co poprawiło warunki nauczania (nieco mniejsze klasy). Stopniowo rozbudowano pracownie przedmiotowe (biologiczną, chemiczną i fizyczną) i bibliotekę, w budynku były sale lekcyjne dla ośmiu klas, a przy ul. Żytniej boisko. Gimnazjum im. Bolesława Prusa było zorganizowane jako ośmioletnia szkoła średnia typu humanistycznego, do której przyjmowano uczniów po ukończeniu czterech klas szkoły powszechnej.
Najbardziej znanymi absolwentami z tego okresu byli: Władysław Heftman (matura w 1925 r.), profesor Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie, autor pierwszego w Polsce śródszpikowego zespolenia kości; Jan Nowakowski (matura w 1926 r.), profesor, wieloletni kierownik Katedry Historii Literatury Polskiej w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie; Tadeusz Findziński (matura w 1930 r.), dyplomata, m. in. ambasador w Holandii, Wietnamie i Jugosławii; Witold Dobrowolski (matura w 1931 r.), sprawozdawca sportowy Polskiego Radia i TVP; Stefan Żabicki (matura w 1933 r.), literat, niezapomniany lekarz z obozu oświęcimskiego; Aleksander Bukko (matura w 1934 r.), dziennikarz, pierwszy badacz dziejów szkoły. W gimnazjum przy ul. Orlej uczył się także Wacław Stacherski, poeta i żołnierz-bohater AK.
Krótko przed wybuchem II wojny światowej szkoła przeniosła się po raz trzeci w swoich dziejach: w 1937 r. przejęła obszerny gmach dawnego szpitala przy ul. Legionów. Nowy budynek był znacznie obszerniejszy od poprzedniego – miał duże sale wykładowe, wielką salę gimnastyczną, świetlicę, pomieszczenia dla harcerstwa i kółek przedmiotowych, sąsiadował z dużym parkiem. Przeprowadzka była dziełem dyrektora Antoniego Ledwosa (1932-1939), absolwenta filologii klasycznej Uniwersytetu Lwowskiego, wpływowego radnego i znanego w mieście działacza społecznego. Jednocześnie szkole nadano nazwę I Państwowe Gimnazjum i Liceum im. Bolesława Prusa. Liczba uczniów wzrosła w tym czasie do około 360. W zreformowanej szkole na bazie czteroletniego gimnazjum funkcjonowało dwuletnie liceum typu humanistycznego. Uczniowie mogli rozpocząć naukę w gimnazjum po ukończeniu sześciu klas szkoły podstawowej. Naukę w gimnazjum wieńczyła tzw. mała matura (ten etap edukacji kończyła mniej więcej połowa uczniów), otwierająca dostęp do liceum, w którym uczyło się dalej około 30% uczniów.
W szkole przy ul. Legionów uczyli się m. in. Jan Fusiński (matura w 1938 r.), pilot-kawaler Orderu Virtuti Militari oraz Janusz Ziółkowski, późniejszy profesor socjologii i polityk.
W lutym 1922 r. powstało na terenie Starego Sosnowca pierwsze w mieście prywatne Gimnazjum Zrzeszenia Rodzicielskiego, które od 1933 r. nosiło nazwę Prywatne Gimnazjum Męskie im. Stanisława Wyspiańskiego. Właścicielem szkoły było Zrzeszenie Rodzicielskie dla Szkół Średnich i Fachowych na Zagłębie Dąbrowskie, któremu prezesował K. Tymoszuk. Wszyscy dyrektorzy w latach 1922-1939 byli związani z obozem Piłsudskiego (peowiacy, legioniści), więc szkoła kładła szczególny nacisk na wychowanie obywatelskie i kult Marszałka. Najbardziej znany jest trzeci dyrektor Józef Kaczkowski (1927-1933), późniejszy prezydent Sosnowca. Najsłynniejszym absolwentem był poeta i żołnierz Wacław Stacherski (wcześniej uczeń Gimnazjum im. Bolesława Prusa), który zdał maturę w 1937 r. Gimnazjum to, połączone po II wojnie światowej z „Prusem”, miało własny budynek przy ul. Dziewiczej 4 ze stosunkowo nowoczesnymi pracowniami przedmiotowymi i dużą salą gimnastyczną. W latach 1927-1939 maturę zdało co najmniej 207 uczniów „Wyspiańskiego”.
Lata II wojny światowej i okupacji hitlerowskiej 1939-1945 były ponurym okresem w dziejach polskiej oświaty: gimnazja i licea zostały zamknięte, kadra nauczycielska poddana represjom. W walce z okupantem, w obozach i miejscach straceń, zginęło co najmniej 40 uczniów, wychowanków i absolwentów oraz 7 nauczycieli w różnych okresach związanych z „Prusem” i „Wyspiańskim”. W obozie Mauthausen-Gusen zginął Jerzy Szydłowski, ostatni przedwojenny dyrektor Gimnazjum im. Stanisława Wyspiańskiego, w Dachau nauczyciel wychowania fizycznego Andrzej Kozioł, we Wrocławiu stracono polonistkę Leokadię Dehnel, w Oświęcimiu rozstrzelano polonistkę Jadwigę Makowską, tu także zginął matematyk Jan Imach. W obozach koncentracyjnych w Dachau i Mauthausen-Gusen więziono dyrektorów: Antoniego Ledwosa, Antoniego Lasotę i Tadeusza Augustyńskiego. W kampanii wrześniowej zginął lekarz szkolny i nauczyciel higieny, ppor. dr Józef Maćkowski (absolwent z 1924 r.), a w czasie powstania warszawskiego – emerytowany dyrektor Stanisław Trzciński. Spośród znanych absolwentów zginęli m. in. poeci Władysław Sebyła (rozstrzelany w Charkowie) i Wacław Stacherski (zginął w Brzezince), lekarz i pisarz Stefan Żabicki (stracony w Oświęcimiu), por. pilot Jan Fusiński (zestrzelony nad Niemcami).
Do najwybitniejszych organizatorów tajnego nauczania na terenie Sosnowca należeli profesorowie: Alfreda Lis-Gomułczyńska, Maria Polańska, Jadwiga Makowska, Witold Wyspiański, Zygmunt Błaszczyk i Kazimierz Ślusarczyk. Nauczaniem w tajnych kompletach na poziomie szkoły średniej nauczyciele „Prusa” i „Wyspiańskiego” objęli około 150-200 uczniów. W ruchu oporu wyróżnił się Jan Imach, matematyk z Gimnazjum im. Stanisława Wyspiańskiego, który był działaczem PPS-WRN i komendantem obwodu AK. Znanym działaczem PPR i członkiem KRN był Witold Wyspiański, biolog z tegoż gimnazjum. Z kolei absolwent, poeta Wacław Stacherski, zorganizował na terenie Zagłębia dywersyjno-sabotażowy Związek Odwetu.
Już 1 lutego 1945 r., zaledwie kilka dni po wyzwoleniu Sosnowca spod okupacji hitlerowskiej, szkoła rozpoczęła nauczanie. Na jej czele stanął ponownie Antoni Ledwos (1945-1948), który kierował nią w ostatnich latach przed wojną. Po likwidacji przedwojennych szkół prywatnych, Prywatne Gimnazjum Męskie im. Stanisława Wyspiańskiego (z jego własnym budynkiem przy ul. Dziewiczej) stało się w 1945 r. filią „Prusa” – ostatecznego wcielenia dokonano w 1948 r. W ten sposób „Prus” przejął także tradycje „Wyspiańskiego” ze Starego Sosnowca.
W pierwszych latach po wyzwoleniu szkoła zachowała nazwę i formę kształcenia sprzed wojny, tj. czteroletnie gimnazjum, a na jego bazie dwuletnie liceum. Od roku szkolnego 1948/1949 w wyniku reformy oświaty wprowadzono jedenastoletni tok nauczania. Część uczniów i nauczycieli „Prusa” przeniesiono do Liceum im. Stanisława Staszica, część do średnich szkół zawodowych, resztę do wyremontowanego budynku Filii. Tutaj, po przeprowadzce na Stary Sosnowiec, utworzono dla 372 uczniów w 10 oddziałach czteroletnie liceum – Szkołę Ogólnokształcącą Męską stopnia licealnego im. Bolesława Prusa przy ul. Dziewiczej 4. Z czasem w dokumentacji pojawia się inna nazwa szkoły: IV Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Prusa. Obie nazwy były używane równolegle przez kilka lat, ale od 1954 r. najczęściej posługiwano się tą drugą, np. na świadectwach maturalnych.
W dawnym budynku „Wyspiańskiego” maturę zdał w 1949 r. Jeremi Czaplicki, późniejszy profesor Śląskiej Akademii Medycznej, w 1951 r. Stanisław Jędryka, reżyser filmów dla młodzieży oraz Ryszard Dyja, popularny sprawozdawca sportowy TVP.
Po „odwilży” w 1956 r. nastąpiły korzystne zmiany: zwiększono limity przyjęć i zaprzestano forsownej indoktrynacji ideologicznej. Już w 1955 r. szkoła stała się koedukacyjna. Pierwsze dziewczęta zdały u nas maturę w 1958 r. Po kolejnej reorganizacji powstał w 1956 r. nowy typ 11-latki: dotychczasowe czteroletnie licea ogólnokształcące zostały połączone organizacyjnie z siedmioletnimi szkołami podstawowymi. Dla „Prusa” taką szkołą bazową stała się Szkoła Podstawowa nr 20. Powstała wtedy 11-latka otrzymała nazwę Szkoła Podstawowa i Liceum Ogólnokształcące nr 3 im. Bolesława Prusa – jej dyrektorem został Tadeusz Augustyński (1956-1963). Liceum i starsze klasy podstawówki znalazły się w gmachu dotychczasowej szkoły podstawowej przy ul. Grabowej 4, niższe klasy szkoły podstawowej przeniesiono do budynku przy ul. Dziewiczej.
W 1962 r. oddzielono szkołę podstawową (otrzymała numer 27) i powołano III Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Prusa, które w tej postaci funkcjonowało najdłużej, bo aż 38 lat. Wiosną 1963 r. rozpoczęła się, z inicjatywy dyrektora Tadeusza Augustyńskiego, budowa nowego gmachu szkoły przy ul. Emila Zegadłowicza 1, czemu sprzyjała ogólnopolska akcja budowy szkół na Tysiąclecie Państwa Polskiego. Powołano wówczas społeczny komitet budowy na czele z radnym Wojewódzkiej Rady Narodowej Józefem Szczęśniakiem i zebrano ponad 300 tys. zł. Wiosną 1964 r. odbyła się ostatnia matura w budynku przy ul. Grabowej – wśród absolwentów był późniejszy wojewoda śląski Lechosław Jarzębski. Nowy budynek szkoły oddano do użytku 8 września 1964 r., już za kadencji nowego dyrektora Zdzisława Marcinkowskiego (1963-1970). Duży wkład w budowę szkoły wniosła młodzież, która pracowała przy wykopach fundamentów, porządkowaniu otoczenia, urządzaniu boiska i przenoszeniu wyposażenia ze starego budynku. Szkoła znalazła godną siedzibę w centrum miasta i bogatą bazę lokalową na kolejnych 16 lat. Mogła pomieścić 16 klas, dysponowała 6 pracowniami, biblioteką, czytelnią, kuchnią, jadalnią, świetlicą, salą gimnastyczną, kompleksem boisk sportowych.
Z okazji 50 rocznicy pracy szkoły w niepodległej Polsce zorganizowano 20-21 kwietnia 1968 r. I Zjazd Absolwentów i Wychowanków, któremu przewodniczył dr Jan Ornowski. Przybyło około 200 absolwentów i wychowanków, którzy spotkali się wtedy w trzech grupach zawodowych: pracowników służby zdrowia, pracowników inżynieryjno-technicznych i humanistów. Uczestnicy zjazdu ufundowali nowy sztandar. Wmurowano także tablicę poświęconą Pamięci profesorów i wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Bolesława Prusa poległych w walce o wolność i pomordowanych w hitlerowskich obozach koncentracyjnych.
Niezwykle dynamiczny rozwój szkoła przeżywała za kadencji dyrektora Stanisława Guzka (1970-1978), historyka, absolwenta Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ten zdolny organizator wprowadził wiele innowacji dydaktyczno-wychowawczych. Powstały nowe pracownie przedmiotowe (polonistyczna była darem Uniwersytetu Śląskiego, historyczną ufundowali rodzice), zmodernizowano istniejące, znacznie wzbogacając zasób pomocy naukowych. Wprowadzono początkowo dwie grupy zajęć fakultatywnych – humanistyczną i biologiczno-chemiczną, w roku szkolnym 1973/1974 utworzono klasy o profilu humanistycznym, matematyczno-fizycznym, biologiczno-chemicznym i podstawowym. W 1973 r. udało się przenieść w inne miejsce Liceum Medyczne, z którym „Prus” musiał przez sześć lat dzielić budynek. Liczba uczniów stale rosła – w roku szkolnym 1975/1976 było ich 608 w 18 oddziałach. W latach siedemdziesiątych XX w. renoma szkoły przyciągała młodzież nie tylko z Sosnowca, ale i z całego Zagłębia.
Nawiązano istniejącą do dziś współpracę z Uniwersytetem Śląskim, szczególnie w dziedzinie humanistyki, biologii, ekologii. Szczególnie owocna była współpraca z pobliskim Wydziałem Filologii Polskiej. „Prus” był od 1973 r. szkołą ćwiczeń dla studentów polonistyki prof. Ireneusza Opackiego, uczniowie korzystali z wykładów pracowników naukowych i biblioteki wydziałowej. W późniejszych latach rozwinęła się współpraca z Wydziałem Biologii, Wydziałem Nauk o Ziemi i innymi wydziałami UŚ. W 1973 r. liceum zostało członkiem elitarnego „Klubu Otwartych Szkół”, który zrzeszał szkoły wprowadzające nowoczesne metody pracy dydaktyczno-wychowawczej. Wielu uczniów zostało laureatami olimpiad przedmiotowych – pierwszymi byli w 1978 r. Elżbieta Jędryczka (olimpiada artystyczna), Ryszard Kaczmarek (historia) i Jerzy Kluza (historia oraz wiedza o Polsce i świecie współczesnym). Wyrazem uznania państwa dla wysokiego poziomu nauczania i osiągnięć wychowawczych „Prusa” był Medal Komisji Edukacji Narodowej, którym minister oświaty odznaczył naszą szkołę w 1975 r.
Jedenasty dyrektor Roman Chrzanowski (1978-1998), absolwent polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, był doświadczonym pedagogiem, mającym już wieloletni dorobek jako dyrektor Zespołu Szkół Zawodowych Hut Buczka i Cedlera. Przeszedł on do historii szkoły nie tylko jako energiczny i sprawny dyrektor, ale także znany w mieście i województwie działacz społeczny i polityczny – przez kilka kadencji był radnym w Sosnowcu, radnym Wojewódzkiej Rady Narodowej i sejmiku wojewódzkiego. Za jego kadencji liceum zmieniło po raz ostatni siedzibę: przeniosło się 1 września 1980 r. na Stary Sosnowiec do nowoczesnego gmachu przy ul. 22 Lipca (dziś Marszałka Józefa Piłsudskiego) 114 – jest to już ósmy budynek w historii szkoły. Dwupiętrowy budynek ma kształt kwadratu otaczającego zaciszne patio, w jego trzech bokach mieści się część dydaktyczna (30 sal lekcyjno-przedmiotowych), w czwartym kryty basen pływacki, hala sportowa, świetlica i stołówka, obok jest kilka boisk sportowych. Szkoła sąsiaduje z parkiem, powstałym równolegle ze szkołą Osiedlem Piastów, niedaleko jest egzotarium i stadion Zagłębia Sosnowiec. W ten sposób liceum uzyskało wspaniałą bazę lokalową – wprawdzie musiało ją wiele lat dzielić ze Szkołą Podstawową nr 41 im. Mikołaja Kopernika, ale współpraca z dyrektorami tej szkoły układała się zawsze doskonale, a wielu absolwentów „Kopernika” zasilało szeregi „Prusaków”.
Zasługi szkoły dla regionu doceniła Wojewódzka Rada Narodowa, która w 1984 r. przyznała III Liceum Ogólnokształcącemu im. Bolesława Prusa w Sosnowcu Złotą Odznakę „Zasłużonemu w Rozwoju Województwa Katowickiego”.
Rok szkolny 1994/1995 był dla szkoły jubileuszowym, 80 rokiem działalności. II Zjazd Absolwentów był wtedy okazją do refleksji nad osiągnięciami, tradycjami i współczesnymi problemami „Prusa” – miał poniekąd znaczenie symboliczne, bo zamknął zarazem okres przemian, jakie dokonywały się w pierwszych latach III Rzeczypospolitej.
W2000 r.nastąpiła ostatnia reorganizacja w dziejach szkoły: III LO im. B. Prusa utworzyło razem z Gimnazjum nr 18 Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 3, którego pierwszym dyrektorem została Małgorzata Sokół (2000-2015).
W 2004 r. nasze liceum uzyskało certyfikat „Szkoła z klasą”.
W2005 r.z okazji jubileuszu 90-lecia szkoły odbył sięIII Zjazd Absolwentów. Uczestnicy Zjazdu ofiarowali szkole tablicę pamiątkową o treści:
»Nauka jest najlepszą drogą do tego, żeby ducha ludzkiego uczynić heroicznym« – Giordano Bruno. Swoim Profesorom Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. B. Prusa w Sosnowcu w 90 rocznicę istnienia szkoły symboliczne wyrazy pamięci utrwalają pełni szacunku i wdzięczności uczniowie. Zjazd Absolwentów A. D. 2005. Młodzież przygotowała spektakl teatralny „Stowarzyszenie umarłych poetów”. Później odbyły się pełne wspomnień i wzruszeń spotkania absolwentów w grupach z poszczególnych roczników. Wieczorem zaczęła się szampańska zabawa, która trwała do samego rana…
1 września 2015 r. dyrektorem ZSO nr 3 został Piotr Smok.
10 października 2015 r. zorganizowano IV Zjazd Absolwentów połączony z balem i kwestą na rozbudowę Hospicjum św. Tomasza Apostoła. Program obchodów przewidywał wydanie Kroniki III Liceum Ogólnokształcącego im. Bolesława Prusa w Sosnowcu 1915-2015 oraz odsłonięcie tablicy upamiętniającej 58 nauczycieli i wychowanków, którzy zginęli za Polskę. Inne imprezy promujące jubileusz to konkurs wiedzy o Bolesławie Prusie, konferencja popularnonaukowa Nauka szansą dla przyszłości świata w Wyższej Szkole Humanitas i koncert w Zespole Szkół Muzycznych im. Jana Kiepury. W holu szkoły zawieszono 18 czerwca 2015 r. ufundowaną przez 19 absolwentów tablicę o treści: „Więcej znaczy odważny rozum aniżeli siła” B. Prus – „Faraon”. W podziękowaniu tym, którzy tworzyli historię naszej szkoły i sercem, talentem, pracą przyczynili się do jej rozwoju. Z okazji 100-lecia Szkoły Absolwenci rocznik 1969.
1 września 2016 r. liceum stało się szkołą mistrzostwa sportowego o specjalizacjach: piłka nożna, siatkówka, lekkoatletyka i pływanie. Przyjęło nazwę III Liceum Ogólnokształcące Mistrzostwa Sportowego im. Bolesława Prusa w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 3. Równocześnie przekształcono bratnie gimnazjum w Gimnazjum Mistrzostwa Sportowego nr 18.
Niewiele jest w regionie liceów z tak wielkimi jak „Prus” osiągnięciami. Szkoła szczyci się 39 laureatami i finalistami olimpiad przedmiotowych szczebla centralnego (50 sukcesów) oraz 21 laureatami i finalistami innych konkursów ogólnopolskich (25 sukcesów). Uczniowie szkoły mieli ponadto 24 znaczące osiągnięcia w ogólnopolskich i międzynarodowych zawodach sportowych. Siatkarki od 40 lat wyróżniają się w regionie (liczne zwycięstwa w zawodach wojewódzkich) i mistrzostwach Polski (3 złote medale). Wiele zawodniczek Płomienia Sosnowiec i kilka wybitnych siatkarek reprezentacji narodowej wywodzi się z „Prusa”.
Do tej pory mury szkoły opuściło ponad 7200 absolwentów. Wiele rodzin (np. Chylakowie, Fusińscy, Gałkowie, Jagiełłowiczowie, Szydłowscy) było przez kilka pokoleń związanych z „Prusem”. Aż 18 naszych wychowanków uzyskało tytuł naukowy profesora: artysta malarz Jacek Rykała, chemik Andrzej Bolesław Jarzębski, elektronik Zbigniew Godziński, fizyk Jerzy Rayski, historyk Ryszard Kaczmarek, kompozytor i dyrygent Bogusław Madey, lekarze Jeremi Czaplicki, Tadeusz Dorobisz, Władysław Rafał Heftman i Daniel Zarzycki, literaturoznawca Adam Dziadek, muzykolodzy Jadwiga Romana Bobrowska i Wiarosław Sandelewski, poloniści Jan Nowakowski i Joanna Sobczykowa, specjalista budowy i eksploatacji maszyn Jan Orlacz, specjalista mechanizacji i automatyzacji górnictwa Aleksander Osuch, socjolog Janusz Ziółkowski. Są także liczni artyści (aktorzy Małgorzata Chojnacka, Małgorzata Hajewska-Krzysztofik i Stefan Szulc, fotografik Jerzy Łakomski, malarze Julian Jończyk i Jacek Rykała, reżyser Stanisław Jędryka, twórczyni tkanin artystycznych Violetta Malczyk-Kotarska), dyplomaci (Tadeusz Findziński, Adam Kułach, Stanisław Włodarkiewicz), dziennikarze (Aleksander Bukko, Witold Dobrowolski, Ryszard Dyja, Marcin Jaroszewski, Janusz Jeleń, Eugeniusz Karol Kostrzewa, Magdalena Różycka, Henryk Stryjewski, Paweł Szot), pisarze (Iwona Czarkowska, Sławomir Matusz, Władysław Sebyła, Wacław Stacherski), politycy (Michał Czarski, Andrzej Giersz, Lechosław Stefan Jarzębski, Włodzimierz Migoń, Wiesław Ociepka), dyrektorzy znaczących firm (Edyta Brykała, Katarzyna Fukacz-Cebula, Piotr Kędzierski), duchowni (ks. Marian Kuzia, ks. Stanisław Okamfer, ks. Zenon Pikuła, ks. prał. Ignacy Rabsztyn, ks. dr hab. Zygmunt Szmigiel, ks. dr Zdzisław Wajzner) i sportowcy (siatkarki Ewa Binkiewicz, Halina Kazimierczak i Barbara Rabajczyk, szermierze Jarosław Koniusz, Krzysztof Koniusz i Leszek Chłosta, łyżwiarz Jacek Żylski). Najwyższe odznaczenie wojskowe, Krzyż Orderu Virtuti Militari, otrzymali: por. pilot Jan Mieczysław Fusiński (zginął w II wojnie światowej), ppor. Władysław Gębski (poległ w wojnie polsko-radzieckiej 1920 r.), por. Jerzy Kowalski (cichociemny, więzień łagrów), mjr Jan Mickunas (uczestnik kampanii wrześniowej, oficer wywiadu AK), kpt. pilot Ludwik Segno (walczył w RAF w II wojnie światowej), por. dr Tadeusz Sokołowski (uczestnik odsieczy Lwowa, III powstania śląskiego, kampanii wrześniowej i konspiracji AK) i por. Wacław Stacherski (bohater AK, zginął w KL Auschwitz-Birkenau).
Rok 2017 przyniósł kolejną zmianę organizacyjną. W związku z realizowaną w naszym kraju reformą systemu oświaty, wprowadzono ośmioletnią szkołę podstawową i czteroletnie liceum ogólnokształcące. Konsekwencją zmian była likwidacja gimnazjów. Tym samym decyzją władz miejskich Sosnowca, powołano do życia ośmioletnią Szkołę Podstawową nr 48 Mistrzostwa Sportowego, do której włączone zostało wygaszane Gimnazjum nr 18. Natomiast trzyletnie III Liceum Ogólnokształcące Mistrzostwa Sportowego im. Bolesława Prusa zostało przekształcone w szkołę czteroletnią. Obydwie placówki działają w ramach istniejącego Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 3.
1 września 2021 r. dyrektorem ZSO nr 3 została Jolanta Kamińska-Sroka.
Opracowanie: Jerzy Kluza